|
شرکت یول سازه بندر
چهار شنبه 15 آذر 1391برچسب:, :: 14:19 :: نويسنده : یداله ذوالفقاری
تخت جمشيد: پارسه يا تَختِ جَمشيد نام يکي از شهرهاي باستاني ايران است که ساليان سال پايتخت تشريفاتي امپراتوري ايران در زمان دودمان هخامنشيان بوده‌است. باور تاريخدانان بر اين است که اسکندر مقدوني سردار يوناني در ۳۳۰ پيش از ميلاد، به ايران حمله کرد و پارسه را به آتش کشيد و احتمالا بخش عظيمي از کتابها، فرهنگ و هنر هخامنشي را با اينکار نابود نمود. با اين‌حال ويرانه‌هاي اين مکان هنوز هم در مرودشت در نزديکي شيراز مرکز استان فارس برپا است و باستان شناسان از ويرانه‌هاي آن نشانه‌هاي آتش و هجوم را بر آن تاييد مي‌کنند. اين مکان از سال ۱۹۷۹ يکي از آثار ثبت شدهٔ ايران در ميراث جهاني يونسکو است. نام پارسه (تخت جمشيد): نام تخت جمشيد در زمان ساخت «پارسَه» به معناي «شهر پارسيان» بود. يونانيان آن را پِرسپوليس (به يوناني يعني «پارسه‌شهر») خوانده‌اند. در فارسي معاصر اين بنا را تخت جمشيد يا قصر شاهي جمشيد پادشاه اسطوره‌اي ايران مي‌نامند که در شاهنامه فردوسي نيز آمده‌است. مکان و چگونگي سازه: کاخهاي پارسه در نزديکي رود کوچک پلوار که به رود کر مي‌ريزد ٬ بر روي سکوئي که ارتفاع آن بين ۸ تا ۱۸ متر بالاتر از سطح جلگهٔ مردوشت است، بنا شده‌اند در حالي که طرف شرقي ان بر روي کوه رحمت است و سه طرف ديگر با ديوارهاي حافظ شکل داده شده‌اند.ديوارهاي حافظ با توجه به شيب زمين تغيير ارتفاع مي‌دهند. پژوهش‌هاي باستان‌شناسي: اولين کاوش‌هاي علمي در پارسه توسط ارنست اميل هرتزفلد الماني در ۱۹۳۱ صورت گرفت. وي توسط مؤسسه خاورشناسي دانشگاه شيکاگو فرستاده شده بود.يافته‌هاي وي هنوز در اين موسسه نگه داري مي‌شوند. هرتزفلد معتقد بود دليل ساخت پارسه نياز به جوي شاهانه و باشکوه، نمادي براي امپراتوري پارس و مکاني براي جشن گرفتن وقايع خاص به خصوص نوروز بوده‌است.به دلايل تاريخي پارسه در جايي که امپراتوري پارس پايه گذاشته شده بود ساخته شده‌است.هر چند در زمان مرکز امپراتوري نبوده‌است. معماري پارسه به دليل استفاده از ستون‌هاي چوبي مورد توجه قرار گرفته‌است.معماران پارسه فقط زماني از سنگ استفاده کرده‌اند که بزرگترين سرو‌هاي لبنان يا ساج‌هاي هند اندازه‌هاي لازم براي تحمل سقف را نداشته‌اند. در حالي که ته ستون‌ها و سر ستون‌ها از سنگ بوده‌اند. پلکان‌هاي ورودي سکو و دروازهٔ ملل: ورود سکو، دو پلکان است که روبروي يکديگر و در بخش شمال غربي مجموعه قرار دارندکه همچون دستاني است که آرنج خويش را خم کرده و بر آن است تا مشتاقان خود را از زمين بلند کرده و در سينه خود جاي دهد. اين پلکان‌ها از هر طرف ۱۱۱ پله‌ٔ پهن و کوتاه(به ارتفاع۱۰ سانتيمتر) دارند. بر خلاف عقيده بسياري از مورخين که مدعي بودند ارتفاع کم پله‌ها به خاطر اين بوده که اسب‌ها نيز بتوانند از پله‌ها بالا بروند، پله‌ها را کوتاهتر از معمول ساخته‌اند تا راحتي و ابهت ميهمانان (که تصاويرشان با لباسهاي فاخر و بلند بر ديوارهاي پارسه نقش بسته) هنگام بالا رفتن حفظ شود. بالاي پلکان‌ها، بناي ورودي تخت جمشيد، «[دروازه بزرگ]» يا «[دروازه خشايارشا|دروازهٔ خشايارشا]» يا دروازه ملل، قرار گرفته‌است. ارتفاع اين بنا ۱۰ متر است. اين بنا يک ورودي اصلي و دو خروجي داشته‌است که امروزه بقاياي دروازه‌هاي آن برجاست. بر دروازهٔ غربي و شرقي طرح مردان بالدار و بر و طرح دو گاو سنگي با سر انساني حجاري شده است. اين دروازه‌ها در قسمت فوقاني با شش کتيبهٔ ميخي تزيين يافته‌اند. اين کتيبه‌ها پس از ذکر نام اهورامزدا به اختصار بيان مي‌کند که: «هر چه بديده زيباست، به خواست اورمزد انجام پذيرفته‌است.» دو دروازه خروجي يکي رو به جنوب و ديگري رو به شرق قرار دارند و دروازه جنوبي رو به کاخ آپادانا، يا کاخ بزرگ بار، دارد. پلکان‌هاي کاخ آپادانا:کاخ آپادانا در شمال و شرق داراي دو مجموعه پلکان است. پلکان‌هاي شرقي اين کاخ که از دو پلکان - يکي رو به شمال و يکي رو به جنوب - تشکيل شده‌اند، نقوش حجاري‌شده‌اي را در ديوار کنارهٔ خود دارند. پلکان رو به شمال نقش‌هايي از فرماندهان عالي‌رتبهٔ نظامي مادي و پارسي دارد در حالي که گل‌هاي نيلوفر آبي را در دست دارند، حجاري شده‌است. در جلوي فرماندهان نظامي افراد گارد جاويدان در حال اداي احترام ديده مي‌شوند. در رديف فوقاني همين ديواره، نقش افرادي در حالي که هدايايي به همراه دارند و به کاخ نزديک مي‌شوند، ديده مي‌شود. بر ديوارهٔ پلکان رو به جنوب تصاويري از نمايندگان کشورهاي مختلف به همراه هدايايي که در دست دارند ديده مي‌شود. آرامگاه‌هاي شاهنشاهان:در فاصله ۶ و نيم کيلومتري از پارسه نقش رستم قرار دارد.در نقش رستم آرامگاهاي شاهنشاهاني مانند داريوش بزرگ ٫ خشايارشا ٫ اردشير يکم و داريوش دوم واقع است.آرامگاه پنجمي هم هست که نيمه کاره باقي مانده و احتمالا متعلق به داريوش سوم است. جايگاه کنوني اين سازه:در دورهٔ نو و با بازگشت و پيدايش حس ميهن خواهي در ميان ايرانيان و ارجگذاري به گذشتگان اين سرزمين، پارسه اعتبار بسياري يافت. در زمان حکمراني خاندان پهلوي در ايران به اين بنا توجه فراواني گرديد و محمدرضاشاه پهلوي جشنهاي دوهزار و پانصد سال شاهنشاهي ايران را در اين سازهٔ کهن انجام داد. با آغاز رويداد انقلاب اسلامي اين سازه را يادگار شاهان خواندند و بسيار مورد بي‌مهري قرار دادند. از جمله آيت الله خلخالي اولين حاکم شرع دادگاه‌هاي انقلاب براي تخريب آن عازم شد، اما با مقاومت مردم و پرسنل پارسه ناکام ماند. ولي امروزه مي‌توان پارسه را نام‌آورترين و دوست‌داشتني‌ترين سازه در ايران و در ميان ايرانيان و همچنين نماد شکوه گذشتگان دانست. سد سيوند در ۹۵ کيلومتري شمال شيراز، ۵۰ کيلومتري شهر باستاني پارسه و حدود ۱۰ کيلومتري پاسارگاد بر روي رودخانهٔ سيوند ساخته شده‌است. رودخانهٔ پلوار بين اين دو محوطهٔ باستاني ثبت شده در فهرست ميراث جهاني يونسکو (پارسه و پاسارگاد) در کنار آرامگاه کوروش و در دل تنگه بلاغي جريان داد.با آبگيري اين سد مخالفت‌هاي بسياري صورت گرفته‌است.معترضان به آب گيري سد سيوند معتقدند آب گيري اين سد پيامدهاي ناگواري را براي ميراث فرهنگي و طبيعي منطقهٔ دشت پاسارگاد و تنگه بلاغي به همراه خواهد داشت. تخت جمشيد: تخت جمشيد ،مجموعه اي از کاخهاي بسيار باشکوهي است که ساخت آنها در سال 512 قبل از ميلاد آغاز شد و اتمام آن 150 سال به طول انجاميد.تخت جمشيد در محوطه وسيعي واقع شده که از يک طرف به کوه رحمت و از طرف ديگر به مرودشت محدود است . اين کاخهاي عظيم سلطنتي در کنار شهر پارسه که يونانيان آن را پرسپوليس خوانده اند ساخته شده است . ساختمان تخت جمشيد در زمان داريوش اول در حدود 518 ق . م ، آغاز شد. نخست صفه ياتختگاه بلندي را آماده کردند و روي آن تالار آپادانا و پله هاي اصلي و کاخ تچرا را ساختند . پس از داريوش ، پسرش خشايارشاه تالار هديش را بنا نمود و طرح بناي تلار صد ستون را ريخت . اردشير اول تالار صد ستون را تمام کرد . اردشير سوم ساختمان را آغاز کرد که ناتمام ماند . اين ساختمانها بر روي پايه هايي ساخته شــده که قسمتـي از آنها صخره هاي عظيم و يکپارچه بوده و يا آنها را در کوه تراشيده اند. در اواخر سال 1312 شمسي براثر خاکبرداري در گوشه شمال غربي صفه تخت جمشيد قريب چهل هزار لوحه هاي گلي به شکل و قطع مهرهاي نماز بدست آمد . بر روي اين الواح کلماتي به خط ايلامي نوشته شده بود . پس از خواندن معلوم شد که اين الواح ايلامي اسناد خرج ساختمان قصرهاي تخت جمشيد مي باشد . از ميان الواح بعضي به زبان پارسي و خط ايلامي است . از کشف اين الواح شهرت نابجايي را که مي گفتند قصرهاي تخت جمشيد مانند اهرام مصر با ظلم و جور و بيگار گرفتن رعايا ساخته شده باطل گشت ، زيرا اين اسناد ايلامي حکايت از آن دارد که به تمام کارگران اين قصور عاليه اعم از عمله و بنا و نجار و سنگتراش و معمار و مهندس مزد مي دادند و هر کدام از اين الواح سند هزينه يک يا چند نفر است . کارگراني که در بناي تخت جمشيد دست اندرکار بودند ، از ملتهاي مختلف چون ايراني و بابلي و مصري و يوناني و ايلامي و آشوري تشکيل مي شدند که همه آنان رعيت دولت شاهنشاهي ايران بشمار مي رفتند . گذشته از مردان ، زنان و دختران نيز به کار گل مشغول بودند . مزدي که به اين کارگران مي دادند غالباً جنسي بود نه نقدي ، که آنرا با يک واحــد پـول بابلي به نام « شکــل » سنجيده و برابر آن را به جنس پرداخت مي کردند . اجناسي را که بيشتر به کارگران مي دادند و مزد آن محسوب مي شدعبارت از : گندم و گوشت . چگونگی ساخت: قديمي‌ترين بخش تخت جمشيد بر پايهٔ يافته‌هاي باستان‌شناسي مربوط به سال ۵۱۵ پيش از ميلاد است. آنگونه که در منابع متعدد و گوناگون تاريخي آمده‌است ساخت پارسه در حدود ۲۵ قرن پيش در دامنه غربي کوه رحمت، به عبارتي ميترا يا مهر و در زمان داريوش بزرگ آغاز گرديد و سپس توسط جانشينان وي با تغييراتي در بناي اوليه آن ادامه يافت. بر اساس خشت نوشته‌هاي کشف شده در پارسه در ساخت اين بناي با شکوه معماران، هنرمندان، استادکاران، کارگران، زنان و مردان بي‌شماري شرکت داشتند که علاوه بر دريافت حقوق از مزاياي بيمهٔ کارگري نيز استفاده مي‌کردند.ساخت اين مجموعه بزرگ و زيبا بنا به روايتي ۱۲۰ سال به طول انجاميد. اسکندر مقدوني در يورش خود به ايران در سال 331 قبل از ميلاد، آنرا به آتش کشيد. تاريخنگاران در مورد علت اين آتش سوزي اتفاق راي ندارند. عده اي آنرا ناشي از يک حادثه غير عمدي ميدانند ولي برخي کينه توزي و انتقام گيري اسکندر را تلافي ويراني شهر آتن بدست خشايار شاه علت واقعي اين آتش سوزي مهيب ميدانند. ازآنچه امروز از تخت جمشيد بر جاي مانده تنها مي توان تصوير بسيار مبهمي از شکوه و عظمت کاخها در ذهن مجسم کرد. با اين همه مي توان به مدد يک نقشه تاريخي که جزئيات معماري ساختمان کاخها در آن آمده باشد و اندکي بهره از قوه تخيل، به اهميت و بزرگي اين کاخها پي برد. نکته اي که سخت غير قابل باور مي نمايد اين واقعيت است که اين مجموعه عظيم و ارزشمند هزاران سال زير خاک مدفون بوده تا اينکه در اواخر دهه 1310 خورشيدي کشف شد. چيزي که در نگاه اول در تخت جمشيد نظر بيننده را به خود جلب مي کند، کتيبه ها و سنگ نو شته هاي گذر خشايارشاه است که به زبان ايلامي و ديگر زبانهاي باستاني تحرير شده است. از اين گذر به مجموعه کاخهاي آپادانا مي رسيم، جايي که در آن پادشاهان بار ميدادند و مراسم و جشنهاي دولتي در آن برگذار مي شد. امروزه مقادير عمده اي طلا و جواهرات در اين کاخها وجود داشته که بديهي است در جريان تهاجم اسکندر به غارت رفته باشد. تعداد محدودي از اين جواهرات در موزه ملي ايران نگهداري مي شود. بزرگترين کاخ در مجموعه تخت جمشيد کاخ مشهور به "صد ستون" است که احتمالا يکي از بزرگترين آثار معماري دوره هخامنشيان بوده و داريوش اول از آن به عنوان سالن بارعام خود استفاده مي کرده است. تخت جمشيد در 57 کيلومتري شيراز در جاده اصفهان و شيراز واقع شده است .
موضوعات
آخرین مطالب
پيوندها
نويسندگان
|
|||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||
تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: